Kiedy mówimy o uzależnieniu od konopi indyjskich a kiedy o ich nadużywaniu?
Jeśli, np. przed planowaną operacją, powiesz lekarzowi, że używasz konopi indyjskich, to z pewnością na wypisie ze szpitala, oprócz informacji dotyczących Twoich schorzeń i przebiegu leczenia, znajdziesz diagnozę uzależnienia od konopi indyjskich lub ich nadużywania. Często jednak nie ma miejsca żadne uzależnienie ani żadne nadużywanie, bo po prostu lubisz sobie zapalić dla relaksu, a w większości takich przypadków lekarz nie przeprowadził dokładnej diagnozy. Ponadto takie diagnozy są często dokonywane przez lekarzy, którzy w ogóle nie znają definicji uzależnienia i nadużyć jeśli chodzi o marihuanę.
Systemy Klasyfikacji Chorób
W Polsce od 1996 roku obowiązuje Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10. Jest to medyczna klasyfikacja, która została sporządzona przez Światową Organizację Zdrowia. Nie tylko u nas ale i w wielu innych krajach choroby są klasyfikowane i definiowane właśnie na jej podstawie. Do takich schorzeń zalicza się również uzależnienie od konopi indyjskich oraz szkodliwe używanie konopi indyjskich. Taki termin jak nadużywanie konopi indyjskich w ICD-10 nie istnieje.
Czasami w odniesieniu do zaburzeń psychicznych stosuje się inny system klasyfikacji, DSM-IV (4. wydanie Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders of the Psychiatric Society of the USA). W DSM-IV znajdują się diagnozy uzależnienia od konopi indyjskich oraz ich nadużywania. W obecnym, piątym wydaniu DSM (DSM 5), diagnozy te zostały połączone pod wspólnym terminem „zaburzenia związane z używaniem konopi indyjskich” z trzema poziomami nasilenia (łagodne, umiarkowane, ciężkie).
Uzależnienie Według ICD-10
Definicja uzależnienia według klasyfikacji ICD 10 brzmi następująco:
„Uzależnieniem nazywamy kompleks zjawisk fizjologicznych, behawioralnych i poznawczych, wśród których przyjmowanie substancji lub grupy substancji dominuje nad innymi zachowaniami, które miały poprzednio dla pacjenta większą wartość”
Rozróżnia się sześć głównych kryteriów, które definiują uzależnienie. Aby móc stwierdzić uzależnienie, pacjent musi spełniać trzy lub więcej z tych kryteriów. Są to:
- Silne pragnienie bądź konieczność spożycia danej substancji
- Niedostateczna bądź brak kontroli co do rozpoczęcia, zakończenia oraz ilości spożywanej substancji
- Widoczne, fizjologiczne objawy zespołu abstynencyjnego
- Zmieniona tolerancja dla spożywanej substancji
- Zaniedbywanie innych źródeł przyjemności lub zainteresowań oraz inwestowanie większej ilości czasu na pozyskanie, spożywanie oraz regeneracja po spożyciu substancji
- Uporczywe spożywanie substancji pomimo świadomych szkód z tego wynikających
Główną cechą zespołu uzależnienia według ICD-10 jest „silne pragnienie lub przymus używania substancji”. Jednak to pragnienie lub przymus jest oznaką uzależnienia tylko wtedy, gdy nie są one medycznie uzasadnione, ponieważ są związane z chęcią złagodzenia bólu, depresji lub innych objawów. Zgodnie z powszechnie stosowaną klasyfikacją ICD-10 pacjenci nie są zatem zazwyczaj uznawani za uzależnionych od marihuany.
Aby można było mówić o uzależnieniu, muszą być spełnione łącznie 3 z 6 kryteriów. Nie jest to wystarczające, jeżeli nagłe zaprzestanie spożywania marihuany prowadzi do zespołu abstynencyjnego lub jeżeli po wielu latach używania rozwinęła się tolerancja.
Szkodliwe Spożywanie Konopi Indyjskich Według ICD-10
Szkodliwa konsumpcja według ICD-10 jest „wzorcem używania substancji, który powoduje fizyczne lub psychiczne uszkodzenie zdrowia”. Często używanie substancji jest krytykowane przez innych (np. rodzice lub partner) i powoduje „negatywne konsekwencje społeczne”. Nie jest to jednak dowodem na szkodliwe użycie. W rzeczywistości kwestia szkodliwego używania zależałaby bardziej od opinii innych bliskich użytkownikowi na temat konopi indyjskich niż od rzeczywistego wpływu na konsumenta konopi indyjskich.
Nadużywanie Konopi Indyjskich Według DSM-IV
O nadużywaniu konopi indyjskich mówi się wtedy, gdy mamy do czynienia z takim zachowaniem konsumpcyjnym, które powoduje cierpienie lub upośledzenie, przy czym w odniesieniu do okresu roku czasu występuje co najmniej jedna z następujących cech:
- Nawracające spożywanie substancji, które spowodowało niewypełnienie ważnych obowiązków, na przykład nieobecność w pracy lub zaniedbywanie dzieci
- Nawracające spożywanie substancji, które spowodowało fizyczne zagrożenie, np. obsługa maszyn lub prowadzenie pojazdu pod wpływem narkotyków
- Powtarzające się konflikty z prawem, na przykład aresztowanie za zakłócanie porządku lub wykroczenia drogowe
- Stałe bądź nawracające problemy społeczne lub interpersonalne, na przykład spory małżeńskie
Zaburzenia Związane ze Spożywaniem Konopi Indyjskich Według DSM-5
Zgodnie z DSM-5 zaburzenie związane z używaniem konopi indyjskich to „problematyczne używanie konopi indyjskich, które prowadzi do klinicznie istotnego upośledzenia lub zaburzenia i przejawia się w co najmniej 2 z 11 objawów występujących w ciągu 12 miesięcy.”
Objawy te obejmują:
- Częste spożywanie w większych ilościach lub przez dłuższy czas niż zamierzano
- Uporczywe pragnienie lub nieudane próby ograniczenia lub kontrolowania spożywania
- Poświęcanie dużej ilości czasu na czynności związane z pozyskaniem, spożywaniem lub powrotu do zdrowia po spożyciu
- Łaknienie lub silne pragnienie spożycia
- Powtarzające się spożywanie, które powoduje niezdolność do wypełniania ważnych obowiązków w pracy, szkole lub domu
- Kontynuowanie spożywania pomimo utrzymujących lub powtarzających się problemów społecznych lub interpersonalnych spowodowanych działaniem substancji lub nasilających się pod ich wpływem
Zgodnie z tą definicją, jeśli mamy do czynienia z 2-3 z 11 objawów, to występuje łagodne zaburzenie używania konopi indyjskich
4-5 objawów to według DSM-5 jest to umiarkowane lub umiarkowanie ciężkie zaburzenie związane z używaniem konopi indyjskich
6 lub więcej objawów – mamy do czynienia z ciężkim zaburzeniem związanym z używaniem konopi indyjskich.
Należy wziąć pod uwagę fakt, że nie wystarczy jedynie spełnienie kryteriów co najmniej 2 punktów, ale dodatkowo musi występować „problematyczny wzorzec używania konopi indyjskich”, który skutkuje „istotnym klinicznie upośledzeniem lub zaburzeniem”. Wielu użytkowników marihuany nie zauważy u siebie żadnych istotnych zaburzeń czy upośledzeń, co w oczach lekarza z uprawnieniami diagnostycznymi może wyglądać inaczej.
